Het gebied langs de rivieren is vanaf de steentijd bewoond geweest. Dankzij de vele overstromingen was de grond vruchtbaar. In de Romeinse tijd was de streek al relatief dichtbevolkt. De grote rivieren waren en zijn nog steeds een goede handelsroute voor de scheepvaart in ons land.
De klimaatverslechtering in de 3e eeuw zorgde ervoor dat het rivierengebied grotendeels werd verlaten. Pas rond het jaar 1000 kwam er weer bewoning in het gebied. De dorpen Waardenburg en Neerijnen worden in die tijd al genoemd. Toen begon ook het bedijken van het gebied. Tegen het eind van de middeleeuwen waren de bedijkingen voltooid.
Waardenburg is een dorp in de Betuwe en valt tegenwoordig onder de gemeente Neerijnen. Het dorp was tot 1978 echter een geheel zelfstandige Betuwse gemeente in Gelderland. Waardenburg ligt pal langs de A2, de spoorlijn Utrecht – ‘s Hertogenbosch loopt dwars door het dorp. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het stationsgebouw ernstig beschadigd door een bombardement. Het gebouw werd weer geheel in oude staat hersteld, maar is in 1973 helaas toch definitief gesloopt.
De huidige gemeente Neerijnen is op 1 januari 1978 ontstaan door samenvoeging van : Haaften, Waardenburg, Est en Opijnen, Varik en Ophemert. Hierdoor zijn de tien kerkdorpen Hellouw, Haaften, Tuil, Waardenburg, Neerijnen, Opijnen, Est, Heesselt, Varik en Ophemert en ook de buurtschappen Snelleveld, Hattelaar en een gedeelte van Zennewijnen één gemeente geworden. Door de samen-voeging van al deze kerkdorpen en buurtschappen telt de nieuwe gemeente Neerijnen op dit moment maar liefst 96 rijksmonumenten en 148 gemeentemonumenten.
De gemeente Neerijnen wordt stevig omarmd door de rivier de Waal, de grootste zijarm van de Rijn. U kunt in dit deel van het rivierengebied heerlijk wandelen en fietsen over slingerende dijkjes en per voet- of fietsveer in de zomermaanden de rivier oversteken. Het landschap is afwisselend en vanaf de Waalbandijk heeft u een weids uitzicht over de rivier. De bossen op de landgoederen in dit gebied zijn echter veel intiemer van sfeer.
Na het extreme hoge water van eind 1993 en in begin 1995 is de Waalbandijk in 1996 verzwaard en verhoogd. Tijdens het maken van de eerste plannen voor een dijkverzwaring was de dijk verder naar het noorden geprojecteerd, waardoor zeer waardevolle landschapselementen als het dijkmagazijn aan de dijk en de molen ernaast, alsmede een deel van het bosreservaat zouden verdwijnen. Dankzij vele protesten is dit gelukkig niet doorgegaan. Uiteindelijk is er voor een oplossing gekozen die niet alleen rekening hield met de veiligheid, maar ook met de natuur, het landschap en de cultuurhistorie.
De molen van Waardenburg is één van de acht zeskanten molens in Nederland. Hij stamt uit de 18de eeuw en heeft een tweetal standerdmolens als voorgangers gekend. Tussen 1965 en 1975 is de molen gerestaureerd. Toen de naastgelegen Waalbandijk werd opgehoogd, is ook de molen zelf verhoogd tot het niveau van de nieuwe dijk.
Het betreffende dijkmagazijn is gebouwd als noodmagazijn kort na 1871 in opdracht van het polder-district door de heer Jan Hendrik van Berghem HZ. Het nieuwe dijkmagazijn werd gebouwd met veel hergebruik van materialen afkomstig uit het hiervoor gesloopte, oude dijkmagazijn uit 1841. Het rijksmonument bevindt zich aan de buitendijkse zijde van de Waalbandijk. Het magazijn was een opslagplaats van onder meer noodmaterialen als rijshout, palen en stenen waar gebruik van werd gemaakt in noodsituaties. Al in 1994 werd het dijkmagazijn geheel gerestaureerd. Pas in 1997 werd het interieur dusdanig geschikt gemaakt zodat het als expositie- en ontvangstruimte kon dienen en nu als zodanig ook wordt gebruikt.
Sinds 30 juni 2012 is het architectuurhistorisch dijkmagazijn aan de Waalbandijk 12 te Waardenburg, welke in eigendom is van het Waterschap Rivierenland, in gebruik genomen als kleinschalig museum door de Dudley’s Heritage Foundation.
In het Natuurhistorisch Museum is een permanente tentoonstelling te zien van een kleinschalige maar vooral indrukwekkende collectie van onder meer Mineralen, fossiel hout, ammonieten, nautilussen, vissen, trilobieten en vooral veel objecten van pleistocene oorsprong afkomstig uit de Noordzee.
Het museum en terras zijn het gehele zomerseizoen elke zondag van 11.00 uur tot 17.00 uur geopend. Een bezoek al dan niet in combinatie met uw uitgestippelde wandeling of fietstocht door dit gebied is zeker de moeite waard.
Van begin April tot en met Oktober kunt u struinen langs de Waal en dat betekent eindeloos genieten van ongerepte flora en fauna. Elke struinroute is een bewegwijzerde rondwandeling elk variërend in lengte, van 20 tot 42 kilometer. Maar u kunt natuurlijk ook een gedeelte van een struinroute volgen. Met al deze vijf wandelroutes aan elkaar geknoopt, kunt u als echte fanatieke wandelaar maar liefst 150 kilometer struinen langs de Waal.
Tussen Neerijnen en Waardenburg ligt het natuurgebied Rijswaard. De zeer grote diversiteit aan wilde planten maakt de Rijswaard een van de meest waardevolle uiterwaarden die wij in Nederland kennen. De stroomdal-flora is een groep van circa 250 plantensoorten die zeer karakteristiek zijn voor het stroomgebied van de grote rivieren in Nederland. Dit gebied kunt u niet doorkruisen, maar vanaf de Waalbandijk heeft u wel een adembenemend uitzicht over dit unieke stukje Gelderland.
De uiterwaarden, de vele graslanden en de bossen rondom het landgoed Waardenburg en Neerijnen herbergen veel vogels. Zoals de krakeend, de kuifeend, buizerd en grauwe gans. In de winter zijn er in dit gebied veel ganzen te zien. Ook de grote zilverreiger en soms de ibis bezoeken het gebied. In De Kil, het water aan de voet van de Waalbandijk jagen de ijsvogelss op kleine visjes. In het broedseizoen broeden hier op de ruige graslanden onder andere de fuut, slobeend, waterral en de zeldzame kwartelkoning. Reeën komen hier in de schemering in de weilanden grazen maar zoeken overdag beschutting in de bossen. Daar leven ook de groene spechten en vleermuizen.
Om het risico op overstromingen te verkleinen verwijdert Rijkswaterstaat wilde begroeiing, riet en bos in de Rijswaard. In deze uiterwaard in het Gelderse rivierengebied, is het echt noodzakelijk om de doorstroming van de Waal bij hoogwater te bevorderen. Hierbij rekening houdend met de cultuur-historische waarden en de vele bijzondere planten en dieren die in dit gebied voorkomen. Zo worden deze zeer waardevolle elementen van het karakteristieke landschap in de Rijswaard behouden voor de toekomst.
