Over ons museum

Het museum herbergt een collectie Fossielen zowel als recente objecten. De Fossielen beslaan de periode van het precambrium (zo’n 3 miljard jaar geleden) tot en met het pleistoceen (1 miljoen-10 miljoen jaar geleden). Ook recente materiaal zoals het skelet van een koe, een zee-egel of een opgezette eekhoorn is van belang. Herkomst van de collectie is gebaseerd op donaties, legaten, en aankopen, verzamelreizen van o.a. Harrie en Lodewijk de Koning en Barend van Harskamp.

Enkele groepen Fossielen in de collectie verdienen speciale aandacht: met name de vissen van Araripe in Braziilë, de ijstijdfossielen zoals botten van mammoet, wolharige neushoorn en steppenwisent van de bodem van de Noordzee. Fossielen van ongewervelde dieren zoals ammonieten en nautilussen uit Zuid Engeland slangsterren uit Duitsland en Engeland, ongesteelde zeelelies uit Zuid Duitsland en trilobieten uit een groot deel van Europa en N.Afrika vormen eveneens een belangrijk deel van de collectie.
Wat onze eigen soort aangaat (Homo sapiens en voorlopers): er is een fraai afgietsel van de Australopithecus africanus en een schedel van de huidige mens aanwezig. Uit het Anthropozoicum (het tijdvak waarin de mens zijn intrede heeft gedaan) zijn ook gebruiksvoorwerpen uit de steentijd aanwezig.
Onlangs hebben we een afgietsel van een Ichtyosaurus weten te verwerven. Het grootste gedeelte van de collectie is ondergebracht in het depot op de zolder.

Een kleiner deel wordt tentoongesteld. We vinden van belang voor de attractiewaarde van de expositie, dat het cabinet “Tute Natura” voorziet in een jaarlijkse wisseling van thema’s en objecten. De collectie wordt jaarlijks aangevuld met zelf verzameld materiaal en eventuele donaties/aankopen. Naast de collectie Fossielen (80%) is er ook er ook een collectie Mineralen (10%) te zien. De mineralencollectie bestaat voor een groot deel uit kwarts, calciet, Pyriet, wulfeniet, agaat en amethist.

Een klein stukje geschiedenis,

Het gebied langs de rivieren is vanaf de steentijd bewoond geweest. Dankzij de vele overstromingen was de grond vruchtbaar. In de Romeinse tijd was de streek al relatief dichtbevolkt. De grote rivieren waren en zijn nog steeds een goede handelsroute voor de scheepvaart in ons land.

De klimaatverslechtering in de 3e eeuw zorgde ervoor dat het rivierengebied grotendeels werd verlaten. Pas rond het jaar 1000 kwam er weer bewoning in het gebied. De dorpen Waardenburg en Neerijnen worden in die tijd al genoemd. Toen begon ook het bedijken van het gebied. Tegen het eind van de middeleeuwen waren de bedijkingen voltooid.

Waardenburg is een dorp in de Betuwe en valt tegenwoordig onder de gemeente West Betuwe. Het dorp was tot 1978 echter een geheel zelfstandige Betuwse gemeente in Gelderland. Waardenburg ligt pal langs de A2, de spoorlijn Utrecht – ‘s Hertogenbosch loopt dwars door het dorp. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het stationsgebouw ernstig beschadigd door een bombardement. Het gebouw werd weer geheel in oude staat hersteld, maar is in 1973 helaas toch definitief gesloopt.

De huidige gemeente West Betuwe 1 januari 1978 is ontstaan door samenvoeging van de gemeenten: Lingewaal, Geldermalsen en Neerrijnen.

Waardenburg wordt stevig omarmd door de rivier de Waal, de grootste zijarm van de Rijn. U kunt in dit deel van het rivierengebied heerlijk wandelen en fietsen over slingerende dijkjes en per voet- of fietsveer in de zomermaanden de rivier oversteken. Het landschap is afwisselend en vanaf de Waalbandijk heeft u een weids uitzicht over de rivier. De bossen op de landgoederen in dit gebied zijn echter veel intiemer van sfeer.

Na het extreme hoge water van eind 1993 en in begin 1995 is de Waalbandijk in 1996 verzwaard en verhoogd. Tijdens het maken van de eerste plannen voor een dijkverzwaring was de dijk verder naar het noorden geprojecteerd, waardoor zeer waardevolle landschapselementen als het dijkmagazijn aan de dijk en de molen ernaast, alsmede een deel van het bosreservaat zouden verdwijnen. Dankzij vele protesten is dit gelukkig niet doorgegaan. Uiteindelijk is er voor een oplossing gekozen die niet alleen rekening hield met de veiligheid, maar ook met de natuur, het landschap en de cultuurhistorie.

De molen van Waardenburg is één van de acht zeskanten molens in Nederland. Hij stamt uit de 18de eeuw en heeft een tweetal standerdmolens als voorgangers gekend. Tussen 1965 en 1975 is de molen gerestaureerd. Toen de naastgelegen Waalbandijk werd opgehoogd, is ook de molen zelf verhoogd tot het niveau van de nieuwe dijk. Tussen Neerijnen en Waardenburg ligt het natuurgebied Rijswaard. De zeer grote diversiteit aan wilde planten maakt de Rijswaard een van de meest waardevolle uiterwaarden die wij in Nederland kennen. De stroomdal-flora is een groep van circa 250 plantensoorten die zeer karakteristiek zijn voor het stroomgebied van de grote rivieren in Nederland. Dit gebied kunt u niet doorkruisen, maar vanaf de Waalbandijk heeft u wel een adembenemend uitzicht over dit unieke stukje Gelderland.

De uiterwaarden, de vele graslanden en de bossen rondom het landgoed Waardenburg en Neerijnen herbergen veel vogels. Zoals de krakeend, de kuifeend, buizerd en grauwe gans. In de winter zijn er in dit gebied veel ganzen te zien. Ook de grote zilverreiger en soms de ibis bezoeken het gebied. In De Kil, het water aan de voet van de Waalbandijk daar jagen de ijsvogeltjes op kleine visjes. In het broedseizoen broeden hier op de ruige graslanden onder andere de fuut, slobeend, waterral en de zeldzame kwartelkoning. Reeën komen hier in de schemering in de weilanden grazen maar zoeken overdag beschutting in de bossen. Daar leven ook de groene spechten en vleermuizen.

Om het risico op overstromingen te verkleinen verwijdert Rijkswaterstaat wilde begroeiing, riet en bos in de Rijswaard. In deze uiterwaard in het Gelderse rivierengebied, is het echt noodzakelijk om de doorstroming van de Waal bij hoogwater te bevorderen. Hierbij rekening houdend met de cultuur-historische waarden en de vele bijzondere planten en dieren die in dit gebied voorkomen. Zo worden deze zeer waardevolle elementen van het karakteristieke landschap in de Rijswaard behouden voor de toekomst.

Het oude dijkmagazijn schuin tegenover de molen is gebouwd als noodmagazijn kort na 1871 in opdracht van het polder-district door de heer Jan Hendrik van Berghem HZ. Het nieuwe dijkmagazijn werd gebouwd met veel hergebruik van materialen afkomstig uit het hiervoor gesloopte, oude dijkmagazijn uit 1841. Het rijksmonument bevindt zich aan de buitendijkse zijde van de Waalbandijk. Het magazijn was een opslagplaats van onder meer noodmaterialen als rijshout, palen en stenen waar gebruik van werd gemaakt in noodsituaties. Al in 1994 werd het dijkmagazijn geheel gerestaureerd. Pas in 1997 werd het pand geschikt gemaakt als expositie- en ontvangstruimte is nog steeds als zodanig in gebruik.

Sinds 30 juni 2012 is het dijkmagazijn in gebruik genomen door het Natuurhistorisch Museum de Oersprong

In het museum is een permanente expositie te zien van een deel van de indrukwekkende collectie Fossielen, Mineralen en andere naturalia.

Wilt u dit met eigen ogen aanschouwen, verras dan uzelf met een bezoek!

Omdat we dol zijn op avontuur, gaan we elk jaar op expeditie om nieuwe Fossielen en Mineralen te vinden.

Natuur Historisch Onderwijs voor Basisscholen, groep 7 en 8

Bent u werkzaam als leerkracht op een basisschool van groep 8? Dan willen wij aan u vragen om heel even tijd te nemen om deze pagina door te lezen. Wij willen namelijk graag samen met u en uw leerlingen,
een reis maken door de tijd van ons natuur en cultuurhistorisch verleden, dit door middel van een educatieve PowerPoint presentatie die wij speciaal hebben ontwikkeld voor leerlingen van basisscholen in groep 8.

Al onze koffers zijn gepakt, reistickets op zak, deze fantastische reis door de tijd kan van start gaan. In deze boeiende lezing gaan we eerst op kraamvisite bij de geboorte van ons tegenwoordige zonnestelsel,
daarna het heelal verkennen door een verre tocht te maken langs de planeten, natuurlijk komt hierbij het ontstaan van de aarde uitvoerig aan bod.

De evolutie van planten en dieren op aarde, welke soorten leefden er het eerst en waarom zijn er weer zo vele uitgestorven? Uw leerlingen gaan kennismaken met de spannende wereld van Fossielen welke wij mee-brengen
uit ons eigen museum, de Fossielen mogen ze bekijken maar ook zelf vasthouden, er valt ontstellend veel te ontdekken!

Tijdens de presentatie vertonen wij niet alleen beeldmateriaal, we maken tijdens de lezing gebruik van diverse objecten om deze rondleiding door de tijd voor uw leerlingen nog begrijpelijker te maken.
Tot slot mogen uw leerlingen natuurlijk al hun vragen aan ons stellen. Onze ervaring is dat deze lezing gemiddeld ongeveer twee uur in beslag neemt.

Gaat u samen met uw leerlingen met ons mee op ontdekkingsreis?

Deze scholen werden al eerder bezocht :

– Openbare Daltonschool Meester Aafjes – Meteren
– Hof op ‘t Basisschool v Primair – Tricht
– De Minzerie School – Enspijk
– Openbare basisschool D’n Bogerd – Geldermalsen
– Daltonschool Het Palet – Kesteren
– Openbare basisschool de Waaijer – Tiel
– J.A. Houtkoperschool – Ochten
– Openbare Basisschool de Malsenburg – Buurmalsen
– Burgemeester Westerbeek van Eertenschool – Varik
– Het Da Vinci College – Gorinchem
– O.B.S. De Waerdenburght – Waardenburg
– O.B.S. D.W. van Dam van Brakelschool – Brakel
– RK. basisschool Mgr. Zwijsenschool – Kerkdriel
– O.B.S. De Walsprong – Zaltbommel
– O.B.S. Den Boogerd – Aalst
– O.B.S. De Bogerd – Rossum
– RK. basisschool De Schakel – Ammerzoden
– O.B.S. De Meidoorn – Kerkdriel
– O.B.S. De Bijenkorf – Houten
– O.B.S. Ridderspoor – Houten
– O.B.S. De Brug – Houten

Veel dank gaat uit naar de leerlingen van groep 7 en 8, maar natuurlijk vooral de directie, docenten Sofie en Wil van de Openbare Basisschool de Wieken in Vught, waar in begin 2013 onze pilot presentatie plaats vond.
Hun educatieve visie, feedback en zeer prettige samenwerking was een stimulans voor ons om door te gaan. Daarnaast speelde het sponsorgeld ook een zeer belangrijke rol, welke ter beschikking werd gesteld door de Rabobank West Betuwe,
hiermee heeft het schoolteam een aantal succes-volle schoolactiviteiten kunnen ontwikkelen, welke er toe hebben geleid dat tegenwoordig het Natuur en Cultureel Historisch schoolprogramma een vast onderdeel is van onze stichting.
Het educatieve-programma sluit uitstekend aan bij de missie van onze stichting, namelijk om jongeren en ouderen kennis te laten maken met de fascinerende wetenschap van Fossielen en Mineralen.

Maak ook kennis met het educatieve team bestaande uit :

Hans Piek en Wouter Wildenberg

Beide als bestuurslid verbonden aan Dudley’s Heritage Foundation (Museum de Oersprong).

Zij nodigen u graag uit voor een oriënterend gesprek.